İdrardaki İzomorfik ve Dismorfik Eritrositlerin Tanısal Önemi

Bu iki ana gruba ek olarak RBC’ler orak, poikilositler, eliptositler ve darositeler gibi şekillerde de bulunabilmektedir⁷. Dismorfik RBC’ler, üriner sistemin toplayıcı ünitesinden veya alt üriner sistemden kaynaklıdır; periferik RBC’lere kıyasla daha küçük ve bozuk şekilli yapılardır. Dismorfik RBC’ler teorik olarak glomerüler sistem için patolojik bir belirteç olarak kabul edilmesine karşın, tespiti kişiden kişiye farklılık gösterdiği için duyarlı bir test olarak düşünülmemektedir. Glomerüler hematüride, RBC’ler şekilleri açısından büyük değişiklikler göstermektedir ve bu nedenle yüksek derecede değişken dismorfik hücre sayısının glomerüler hematüri için tanısal olduğu kabul edilmiştir^9,10. Nefronlardaki hemolitik hasar ya da tübüler lümende ozmotik basınca maruziyet, eritrositlerin değişen şekli ve değişken büyüklüğünün nedenini açıklamaktadır¹¹. Bu olağan dışı RBC’ler, karakteristik şekillerine göre akantositler, G1 hücreleri ya da D hücreleri olarak sınıflandırılmaktadır^12,13.

Hematürinin kökenini belirlemek için RBC morfolojisinin mikroskopik değerlendirmesi önerilmektedir. Ancak sediment hazırlama teknikleri, örnek hacmi, rölatif santrifüj gücü (RCF), santrifüj süresi ve gözlem yöntemi ve idrarın ozmolalitesi, RBC morfolojisi üzerinde etki eden pre-analitik adımlardır. Bazı çalışmalarda dismorfik RBC’lerin belirlenmesi için faz-kontrast mikroskobu kullanımı önerilmesine karşın; parlak alan mikroskopisinden elde edilen dismorfik RBC görüntülerinin, faz kontrast mikroskopisiyle elde edilenler kadar net olduğu gösteren çalışmalar da mevcuttur^{14, 15}.

Amerika Üroloji Derneği (AUA) kılavuzlarında, stripte +1 KAN ve sediment analizinde her alanda ≥3 RBC varlığında; sistoskopi ve radyolojik tetkiki içeren tam ürolojik değerlendirme önerilmektedir¹⁶.

Sistoskopi, komplikasyonlarla bağlantılı olan son derece invazif bir tekniktir ve bazı çalışmalarda asemptomatik hematürinin ürotelyal malignite için güven vermeyen belirteç olduğunu, düşük oranda asemptomatik mikrohematüri olgusunun idrar yolu malignitesiyle bağlantılı olduğu da gösterilmiştir^{1, 17}.

Bu nedenle son yıllarda, klinik laboratuvarlarda ölçümleri standardize etmek ve iş yükünü azaltmak için bilgisayar destekli ışık mikroskopisi, immünositokimyasal boyama ve floresan akım sitometri esasına dayalı RBC analizi yöntemleri kullanılmaktadır^18,19.

Yanlış pozitif sonuçlara neden olabilen parçalanmış hücreler, kristaller, mikroorganizmalar ve debrislerin yanlış yorumlanması nedeniyle dijital görüntüleme tabanlı otomatik idrar analiz cihazları, RBC’lerin saptanması açısından her zaman başarılı değildir²⁰. Bunun yanı sıra bazı yazarlar, glomerüllerden geçebilen RBC’lerin alt idrar yolunda bulunanlara kıyasla daha küçük olduğu prensibine dayanarak, RBC hacminin, RBC kökeninin ayırt edilmesini sağlayabildiğini ileri sürmüştür. Ancak bu teknik kullanıldığında, duyarlılığın %37,5 gibi çok düşük olduğu saptanmıştır²¹.

Sysmex UF-Serisi otomatik idrar analizörleri, RBC’leri, WBC’leri, bakterileri, skuamöz epitel hücreleri ve idrardaki bütün partikülleri tespit etmek için floresan akım sitometri teknolojisini kullanmaktadır.

Bu teknolojide kullanılan floresan işaretleyiciler ve lazer ışıma, partiküllerin tanımlanmasını, sayılmasını ve morfolojilerinin belirlenmesini yüksek hassasiyet ile gerçekleşmektedir.

UF-Serisi kullandığı teknoloji sayesinde eritrosit morfolojisini otomatik olarak tespit edebilmektedir. Bu özelliğin performansını inceleyen çalışmalarda UF-Serisi,  faz kontrast mikroskobu ile karşılaştırılmıştır. Yapılan çalışmalarda farklı eşik değerleri kullanılarak RBC morfolojisinin UF-Serisi ile tespitinde yüksek özgüllükte sonuçlar elde edilmiştir. (Tablo 1) ^{9, 17, 22, 23}

Floresan akım sitometri teknolojisine sahip UF-Serisi idrar analizörlerinin klinik kullanımı dismorfik eritrositlerin saptanmasında çok kullanışlı ve yararlıdır. Ancak her laboratuvara özgü eşik değerin belirlenmesi ve protein düzeyinin ölçümü ile birlikte değerlendirilme yapılması önerilmekte ve tek başına kullanımı önerilmemektedir.

Bu şekilde belirlenecek glomerüler hastalık tanısında, eşik değer ve proteinüri seviyesi ile birlikte güvenle kullanabilir; böylelikle böbrek biyopsisi, sistoskopi gibi invaziv işlemleri daha seçici olgularda kullanılabilirsiniz.